وقتی صحبت از اسپرسوی خوب می‌شود، اغلب توجه‌ها به سمت دستگاه اسپرسوساز، آسیای قهوه یا حتی دمای آب می‌رود؛ اما در دل فرایند عصاره گیری قهوه، اجزای به ظاهر ساده ای وجود دارند که قدرتمند عمل می‌کنند. یکی از این اجزای کمتر دیده‌شده، بسکت پرتافیلتر است. در این مطلب، به این قطعه‌ کلیدی که نقش مهمی در کیفیت عصاره گیری اسپرسو دارد نگاه ویژه ای خواهیم داشت.

 

 

بسکت پرتافیلتر

بسکت محل قرارگیری پودر قهوه در پرتافیلتر است؛ جایی که عصاره‌گیری عملاً در آن اتفاق می‌افتد. آب با فشار بالا از درون این بستر عبور می‌کند و ترکیبات محلول قهوه را استخراج می‌کند. بنابراین طراحی بسکت، از نظر عمق، قطر، تعداد و شکل سوراخ‌ها، مستقیماً بر جریان آب، زمان عصاره‌گیری، میزان استخراج و در نهایت طعم اسپرسو اثر می‌گذارد.

انتخاب بسکت مناسب با توجه به نوع قهوه، درجه آسیا، حجم مصرفی و حتی سبک عصاره‌گیری می‌تواند تفاوت محسوسی در نتیجه نهایی ایجاد کند. به‌عبارت دیگر بسکت نه‌تنها ظرف قهوه نیست، بلکه یکی از عناصر فعال و تعیین‌کننده در کیفیت شات اسپرسو به‌شمار می‌رود.

 

 

انواع بسکت پرتافیلتر

بسکت‌ها از نظر ظرفیت، نوع ساخت، طراحی داخلی و سطح مهارتی مورد نیاز، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر نوع بسکت ویژگی‌ها و کاربرد خاص خودش را دارد که باتوجه به سطح تجربه کاربر، نوع دستگاه و سبک عصاره‌گیری انتخاب می‌شود.

 

ظرفیت بسکت پرتافیلتر

• سینگل (7 تا 9 گرم): مناسب برای یک شات اسپرسو؛ به دلیل عمق کم، عصاره‌گیری یکنواخت در آن سخت‌تر است.
• دبل (18 تا 20 گرم): رایج‌ترین نوع بسکت برای تهیه شات استاندارد دوبل اسپرسو.
• تریپل (21 گرم به بالا): مخصوص اسپرسوهای قوی‌تر یا حجیم‌تر؛ بیشتر در محیط‌های حرفه‌ای استفاده می‌شود.

 

نوع طراحی سوراخ‌ های بسکت پرتافیلتر

• پرس‌شده (Stamped): سوراخ‌ها به‌صورت مکانیکی و با دقت کمتر ایجاد شده‌اند؛ بیشتر در بسکت‌های ابتدایی یا کارخانه‌ای دیده می‌شود.
• پریسیژن یا پانچ‌شده دقیق (Precision): سوراخ‌هایی با نظم و قطر یکنواخت که باعث توزیع بهتر جریان آب و عصاره‌گیری متعادل‌تر می‌شود. برندهایی مثل VST، IMS، و Pullman از تولیدکنندگان مطرح این نوع بسکت‌ها هستند.

 

بسکت های تحت فشار (Pressurized) و غیر تحت فشار  (Non-pressurized)

• بسکت های تحت فشار: این بسکت ها مناسب کاربران مبتدی یا دستگاه‌های خانگی بدون دستگاه آسیای قهوه است. این بسکت‌ها با ایجاد فشار مصنوعی، باعث افزایش کرما و استخراج یکنواخت‌تر حتی در شرایط غیرایده‌آل می‌شوند.
• بسکت های غیر تحت فشار: این بسکت ها انتخاب اصلی باریستاها و مورد استفاده دستگاه‌های حرفه‌ای است؛ چراکه نیازمند دقت در آسیاکردن، توزیع و تمپ بوده و کنترل بیشتری روی طعم نهایی اسپرسو می‌دهد.

 

 

جنس و کیفیت ساخت بسکت پرتافیلتر

جنس و کیفیت ساخت بسکت‌ها تاثیر زیادی بر عملکرد آن‌ها در فرآیند عصاره‌گیری دارند. در اینجا به مهم‌ترین متریال‌ها و ویژگی‌های ساخت می‌پردازیم:

 

فولاد ضد زنگ (Stainless Steel)

بسکت پرتافیلتر معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند. این متریال به‌دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، دوام طولانی و حفظ طعم خالص قهوه، گزینه‌ای ایده‌آل است. همچنین، فولاد ضد زنگ به راحتی تمیز می‌شود و از جذب طعم‌ها و بوهای مختلف جلوگیری می‌کند.

 

ضخامت و کیفیت ساخت

ضخامت بدنه بسکت می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت عصاره‌گیری داشته باشد. بسکت‌های با ضخامت بیشتر معمولاً پایداری بیشتری دارند و از تغییرات سریع دما جلوگیری می‌کنند، که باعث حفظ یکنواختی عصاره‌گیری می‌شود. در مقابل، بسکت‌های با ضخامت کمتر ممکن است سریع‌تر داغ شده و باعث عصاره‌گیری ناهماهنگ شوند.

 

تأثیر کیفیت ساخت بر عصاره‌گیری

کیفیت ساخت بسکت تأثیر مستقیمی بر یکنواختی و دقت عصاره‌گیری دارد. بسکت‌های با دقت بالا، سوراخ‌های یکنواخت‌تر و طراحی بهینه‌تر، عصاره‌گیری دقیق‌تری ایجاد می‌کنند. همچنین، بسکت‌های با طراحی‌های خاص، مانند بسکت‌های پریسیژن، به باریستاها این امکان را می‌دهند که کنترل بیشتری بر فرآیند استخراج داشته باشند.

 

از معروف ترین برندهای معتبر پیشرو در زمینه ساخت و طراحی پرتافیلترها می توان به VST، IMS و Pullman اشاره کرد.

 

 

ظرفیت و سایز بسکت پرتافیلتر

ظرفیت و سایز بسکت یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب بسکت مناسب برای دستگاه و نیازهای فردی هستند. انتخاب ظرفیت درست نه‌تنها به فرآیند عصاره‌گیری کمک می‌کند، بلکه بر طعم و کیفیت اسپرسو نیز تأثیر می‌گذارد. در این بخش به بررسی ظرفیت‌های مختلف و رابطه‌ی آن‌ها با نوع قهوه و روش عصاره‌گیری می‌پردازیم.

 

ظرفیت‌های بسکت پرتافیلتر

• بسکت های سینگل (7-9 گرم): بسکت‌های سینگل برای تهیه یک شات اسپرسو تک‌پورت استفاده می‌شوند. این بسکت‌ها معمولاً در دستگاه‌های خانگی یا برای قهوه‌هایی که به‌طور روزانه مصرف می‌شوند، کاربرد دارند. در این ظرفیت، یکنواختی عصاره‌گیری ممکن است چالش‌برانگیز باشد، زیرا فضای کمتری برای توزیع و تمپینگ قهوه وجود دارد.
• بسکت های دبل (18-20 گرم): رایج‌ترین اندازه در کافه‌ها و دستگاه‌های حرفه‌ای. استفاده از بسکت‌های دبل به دلیل ظرفیت بالاتر، اجازه می‌دهد تا عصاره‌گیری به‌طور یکنواخت‌تری انجام شود و معمولاً طعم غنی‌تری نیز ایجاد می‌کند. این بسکت‌ها برای اسپرسوهای استاندارد بسیار مناسب هستند.
• بسکت های تریپل (21 گرم به بالا): این بسکت‌ها برای اسپرسوهایی با حجم بیشتر یا برای افرادی که به دنبال طعم‌های غلیظ‌تر هستند، کاربرد دارند. در کافه‌ها، معمولاً برای کسانی که اسپرسو با حجم بیشتر و قوام بالاتر می‌خواهند، از این بسکت‌ها استفاده می‌شود.

 

رابطه سایز بسکت پرتافیلتر با آسیای قهوه و تمپینگ

• آسیای قهوه: با تغییر سایز بسکت، باید اندازه سابه قهوه نیز تغییر کند. برای بسکت‌های بزرگتر، نیاز به دانه‌های قهوه ریزتر برای اطمینان از عصاره‌گیری یکنواخت‌تر است. این تغییر در اندازه آسیاب کمک می‌کند تا آب به‌طور یکنواخت از سطح قهوه عبور کند.
• تمپینگ: هر چه ظرفیت بسکت بیشتر باشد، تمپینگ باید دقیق‌تر و محکم‌تر باشد. این مسئله به‌ویژه در بسکت‌های دبل و تریپل اهمیت دارد، زیرا توزیع یکنواخت قهوه در این بسکت‌ها نیاز به دقت بیشتری دارد.

 

رابطه سایز پرتافیلتر و بسکت

سایز پرتافیلتر دستگاه باید با سایز بسکت هماهنگ باشد. به‌عنوان مثال، اگر پرتافیلتر شما سایز 58 میلی متر است، باید از بسکت‌هایی با همین سایز استفاده کنید تا بسکت به‌درستی در پرتافیلتر جا بیفتد و فشار یکنواختی بر قهوه وارد شود.

 

رابطه ظرفیت بسکت پرتافیلتر با زمان عصاره‌گیری

ظرفیت بیشتر معمولاً به زمان عصاره‌گیری بیشتری نیاز دارد. هر چه ظرفیت بسکت بیشتر باشد، آب زمان بیشتری برای عبور از قهوه و استخراج ترکیبات مطلوب می‌طلبد. در این حالت باید مراقب بود که زمان عصاره‌گیری بیش از حد طولانی نشود تا از طعم‌های تلخ جلوگیری شود.

 

 

تأثیر بسکت پرتافیلتر بر عصاره‌گیری

انتخاب صحیح بسکت می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت عصاره‌گیری اسپرسو داشته باشد. هر نوع بسکت ویژگی‌های خاص خود را دارد که در نهایت به نتیجه نهایی در فنجان تبدیل می‌شود. در این بخش، به بررسی تأثیر بسکت‌ها بر فرآیند عصاره‌گیری، از جمله یکنواختی استخراج، طعم و کیفیت اسپرسو می‌پردازیم.

 

یکنواختی استخراج

یکی از مهم‌ترین تأثیرات بسکت بر عصاره‌گیری، تأثیر آن بر یکنواختی استخراج است. بسکت‌های پریسیژن (Precision) که سوراخ‌های دقیق و یکنواختی دارند، به باریستا این امکان را می‌دهند که عصاره‌گیری یکنواخت‌تری انجام دهد. این مهم است، زیرا هرگونه ناهماهنگی در توزیع قهوه یا عدم یکنواختی در سوراخ‌های بسکت می‌تواند منجر به استخراج غیر یکنواخت شود و طعم‌هایی مانند تلخی یا ترشی غیرمطلوب را ایجاد کند

 

تأثیر بر کرما

بسکت‌ها همچنین تأثیر زیادی بر تولید کرما دارند. بسکت‌های دقیق‌تر، به دلیل توزیع یکنواخت‌تر آب، کرمای غلیظ‌تر و زیباتری ایجاد می‌کنند. در مقابل، بسکت‌هایی که سوراخ‌ها یا طراحی آن‌ها ناهماهنگ است، ممکن است منجر به تولید کرمای ضعیف یا ناپایدار شوند. کرما نه‌تنها از نظر بصری جذاب است، بلکه نقش مهمی در انتقال طعم و عطر قهوه به فنجان دارد.

 

تأثیر بر طعم و بافت

بسکت‌هایی که طراحی بهتری دارند و از مواد با کیفیت ساخته شده‌اند، می‌توانند به استخراج دقیق‌تری از روغن‌ها و ترکیبات طعمی کمک کنند. به‌طور کلی، بسکت‌های پریسیژن از آن جهت که سوراخ‌های یکنواخت‌تری دارند، به شما این امکان را می‌دهند که عطر و طعم‌های بهتر و غنی‌تری از قهوه استخراج کنید. همچنین، این بسکت‌ها باعث بهبود بافت اسپرسو و ایجاد یک تجربه شیرین‌تر و متعادل‌تر برای نوشنده می‌شوند.

 

کنترل بر پروسه عصاره‌گیری

یکی از مزایای دیگر بسکت‌های حرفه‌ای و باکیفیت، مانند بسکت‌های VST یا IMS، این است که به باریستا کنترل بیشتری بر روی فرآیند عصاره‌گیری می‌دهند. این بسکت‌ها به دلیل سوراخ‌های دقیق و طراحی ویژه، می‌توانند به باریستا کمک کنند تا زمان استخراج، جریان آب و دیگر پارامترهای عصاره‌گیری را بهتر کنترل کند، که در نهایت به یک اسپرسو با کیفیت بالاتر و طعمی متعادل‌تر منجر می‌شود.

 

 

مراقبت و نگهداری از بسکت پرتافیلتر

برای حفظ عملکرد بهینه بسکت‌ها و اطمینان از کیفیت دائمی اسپرسو، نگهداری و مراقبت مناسب از آن‌ها ضروری است. استفاده از بسکت‌های با کیفیت بالا، به‌تنهایی کافی نیست، بلکه تمیز کردن و نگهداری صحیح آن‌ها باعث می‌شود که طول عمر بیشتری داشته باشند و همیشه بهترین نتایج را به شما بدهند.

 

تمیز کردن منظم

پس از هر بار استفاده از بسکت، باید آن را به‌طور کامل تمیز کرد. باقی‌ماندن قهوه‌چسب‌ها و روغن‌های قهوه در بسکت می‌تواند طعم اسپرسو را تحت تأثیر قرار دهد. برای تمیز کردن، از یک برس نرم برای زدودن ذرات قهوه و از آب گرم برای شستشو استفاده کنید. بهتر است از مواد شوینده شیمیایی قوی که ممکن است روی کیفیت طعم اثر بگذارند، خودداری کنید. همچنین، برای تمیزتر شدن بسکت، می‌توان از دستگاه شستشوی بخار یا دستگاه تمیزکننده اسپرسو استفاده کرد.

 

خشک کردن

پس از شستشو، بسکت باید به‌طور کامل خشک شود. رطوبت باقی‌مانده در بسکت می‌تواند باعث ایجاد باکتری یا قارچ شود و به تدریج از عمر آن کم کند. بهترین روش خشک کردن این است که بسکت را به‌طور طبیعی و در هوای آزاد خشک کنید.

 

جلوگیری از آسیب

در صورتی که بسکت دچار آسیب، خراش یا تغییر شکل شود، عملکرد آن به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد. به همین دلیل، باید از وارد کردن فشار اضافی بر روی بسکت خودداری کرد و آن را با دقت در جای خود قرار داد. همچنین، باید از تماس بسکت با مواد زبر یا خشن جلوگیری کنید که می‌تواند باعث تغییر شکل سوراخ‌ها یا سطح آن شود.

 

نگهداری صحیح

پس از استفاده، بهتر است بسکت را در یک مکان خشک و بدون تماس با رطوبت یا مواد شوینده شیمیایی نگهداری کنید. از قرار دادن بسکت در محلی که مستعد آسیب‌دیدگی باشد، خودداری کنید. همچنین، از قرار دادن بسکت در معرض دماهای بسیار بالا یا پایین (مانند شستشو در آب بسیار داغ یا یخ) نیز باید پرهیز کرد.

 

استفاده از محصولات ویژه

برخی باریستاها از قرص‌های تمیزکننده مخصوص بسکت یا محصولات مشابه برای حفظ کیفیت و عملکرد بهتر بسکت استفاده می‌کنند. این قرص‌ها به حذف باقی‌مانده‌های قهوه و روغن‌های معلق کمک کرده و باعث حفظ طعم‌های خالص‌تر می‌شوند.

 

 

بسکت شاید در نگاه اول قطعه‌ای ساده از تجهیزات اسپرسو به‌نظر برسد، اما همان‌طور که دیدیم، نقشی حیاتی در کیفیت عصاره‌گیری و طعم نهایی فنجان ایفا می‌کند. از انتخاب نوع و ظرفیت بسکت گرفته تا دقت در تمیز نگه‌داشتن و نگهداری صحیح از آن، همه جزئیاتی هستند که باریستاهای حرفه‌ای به آن‌ها توجه ویژه دارند.

شناخت تفاوت‌های بین بسکت‌های استاندارد و پریسیژن، تأثیر ظرفیت و طراحی بر روی استخراج، و در نهایت هماهنگی کامل آن با پرتافیلتر، آسیاب و روش عصاره‌گیری، می‌تواند به شکل محسوسی کیفیت اسپرسو را ارتقاء دهد. برای هر باریستایی که به جزئیات اهمیت می‌دهد، بسکت تنها یک قطعه نیست؛ بلکه یکی از پایه‌های کلیدی در رسیدن به یک شات اسپرسوی بی‌نقص است.